Sociale zekerheid: uw rechten over de grenzen heen

Neem uw rechten mee

Als u binnen Europa verhuist voor uw werk, blijft u recht houden op socialezekerheidsvoorzieningen, van werkloosheidsuitkeringen en moederschapsuitkeringen tot pensioenen. Dit geldt niet alleen voor de 27 EU-lidstaten, maar ook voor IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland.

De EU-regels voor de coördinatie van de sociale zekerheid zijn van toepassing op uitkeringen in geval van ziekte en werkloosheid, op moederschaps-, vaderschaps- en gezinsuitkeringen evenals op pensioenen en uitkeringen in verband met arbeidsongevallen, beroepsziekten en overlijden, en nabestaandenuitkeringen. De individuele voorzieningen kunnen per land verschillen.

Weliswaar hanteren de landen soms verschillende regels voor socialezekerheidsuitkeringen, maar volgens de EU-voorschriften moeten de lidstaten hun stelsels onderling coördineren zodat werkzoekenden die van het ene naar het andere land verhuizen om te werken, aanspraak houden op uitkeringsrechten die zij in hun eigen land hebben verworven. Het is echter niet mogelijk om in twee landen tegelijk verzekerd te zijn en dubbele uitkeringen te ontvangen.

Hoe werkt continue dekking in de praktijk?

De coördinatie van de sociale zekerheid door de lidstaten is sinds jaar en dag een pijler van het sociaal beleid van de EU en waarborgt dat burgers erop kunnen vertrouwen dat hun rechten blijven gelden wanneer ze zich verplaatsen, of het nu is voor werk, voor vrijetijdsbesteding of voor de oude dag.

In 2021 woonden ongeveer 16 miljoen EU/EVA-burgers in een ander EU- of EVA-land en bezochten ongeveer 100 miljoen toeristen een andere lidstaat, zoals blijkt uit de meest recente cijfers van de EU. Dat jaar werden bijna 6 miljoen pensioenen uitbetaald aan mensen die in een ander EU/EVA-land of in het VK woonden, terwijl gezinsuitkeringen werden overgemaakt aan meer dan een miljoen gezinsleden in een ander EU/EVA-land of in het VK. In totaal waren er ongeveer 235 miljoen EHIC’s (Europese ziekteverzekeringskaarten) in omloop.

Als u EU-burger bent, komt uw recht op sociale voorzieningen meestal voor rekening van de lidstaat waar u werkt. Er zijn echter uitzonderingen. Wanneer u bijvoorbeeld voor een periode korter dan twee jaar gedetacheerd bent in een ander land, gaat het land waar uw werkgever is gevestigd over uw socialezekerheidsrechten.

Als u tegelijk in meer dan één land werkt, wordt uw recht op sociale zekerheid gewaarborgd door het land waar u woont, zolang u daar ook meer dan 25 % van uw werktijd actief bent. Anders wordt u aangemerkt als grensarbeider en komt uw recht op sociale voorzieningen voor rekening van het land waar uw werkgever is gevestigd.

U hebt vanaf de pensioengerechtigde leeftijd ook recht op een pensioen uit elke EU-lidstaat waar u verzekerd bent geweest. Dit wordt ingevorderd van het land waar u het laatst hebt gewerkt.

Overstappen naar digitaal

Op dit moment moeten mensen die van het ene land naar het andere willen verhuizen om te werken en die daar lokale uitkeringen willen aanvragen, de nodige formulieren verkrijgen van de socialezekerheidsinstellingen of zorgverzekeraar in hun thuisland.

In de toekomst wil de Europese Commissie de administratieve rompslomp echter verminderen door het papierwerk te digitaliseren en de landen aan te sporen een en ander zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. Het systeem voor de elektronische uitwisseling van gegevens betreffende de sociale zekerheid (EESSI) werkt samen met de socialezekerheidsinstanties om informatie uit te wisselen in heel Europa. In het kader van het proefproject voor een Europese socialezekerheidspas (ESSPASS) wordt momenteel gekeken naar manieren om over de grenzen heen te kunnen nagaan op welke socialezekerheidsvoorzieningen burgers aanspraak kunnen maken.

Op langere termijn wordt gestreefd naar de invoering van een digitale EU-identificatiewallet (EUDI) waarmee EU-burgers digitale versies van bewijsstukken van hun rechten bij zich kunnen hebben voor eenvoudige verificatie door instanties zoals socialezekerheidsinstellingen, arbeidsinspecties en zorgverleners.

Kijk op de landendatabase van de Europese Commissie om te zien welke socialezekerheidsvoorzieningen beschikbaar zijn in het land waar u naartoe verhuist om te werken. Lees meer over pensioenrechten en hoe u daarop aanspraak kunt maken.

 

Links:

Socialezekerheidsrechten per land

Coördinatie van de sociale zekerheid in de EU

Welke regels gelden er voor mij?

 

Meer informatie:

Europese banendagen

Zoek een EURES-adviseur

Leven en werken in EURES-landen

EURES-vacaturebank

EURES-diensten voor werkgevers

EURES-evenementenkalender

Komende online-evenementen

EURES op Facebook

EURES op X

EURES op LinkedIn

EURES op Instagram