Sigurtà soċjali: id-drittijiet tiegħek meta taqsam il-fruntiera

Social security: your rights when moving across borders — Photo credit: Stock.adobe

Ħu d-drittijiet tiegħek miegħek

Meta tmur tgħix fl-Ewropa għal xogħol, id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek jissoktaw, mill-benefiċċji tal-qgħad u l-ħlas waqt il-maternità sal-pensjonijiet tal-irtirar. Dan japplika mhux biss għas-27 Stat Membru tal-UE, iżda wkoll għall-Iżlanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja u l-Iżvizzera.

Ir-regoli tal-UE dwar il-koordinazzjoni tas-sigurtà soċjali japplikaw għall-benefiċċji tal-mard, tal-qgħad, tal-maternità, tal-paternità u tal-familja, kif ukoll il-pensjonijiet tal-irtirar u l-benefiċċji relatati ma’ inċidenti fuq il-post tax-xogħol, mard okkupazzjonali, il-benefiċċji tal-mewt u tas-superstiti. Il-benefiċċji eżatti li huma disponibbli jvarjaw skont il-pajjiż.

Il-pajjiżi jista’ jkollhom regoli differenti għall-benefiċċji tas-sigurtà soċjali, iżda r-regoli tal-UE jirrikjedu li l-Istati Membri jallinjaw is-sistemi tagħhom sabiex il-persuni li qed ifittxu impjieg u jkunu jridu jmorru jgħixu f’pajjiż ieħor biex jaħdmu jkunu jistgħu jkomplu jitolbu l-benefiċċji li diġà kisbu f’pajjiżhom stess. Madankollu, ma tistax tkun assigurat u tirċievi l-istess benefiċċju f’żewġ pajjiżi fl-istess ħin.

Kif taħdem il-kopertura kontinwa fil-prattika

Il-koordinazzjoni tal-Istati Membri tas-sigurtà soċjali, pilastru li ilu għaddej tal-politika soċjali tal-UE, tfisser li ċ-ċittadini jistgħu jistennew li d-drittijiet tagħhom jissoktaw hekk kif imorru jgħixu f’reġjun ieħor, għal xogħol – kif ukoll għal divertiment jew għall-irtirar.

Fl-2021, l-aktar ċifri reċenti tal-UE juru madwar 16-il miljun ċittadin tal-UE/EFTA kienu qed jgħixu f’pajjiż ieħor tal-UE jew tal-EFTA u madwar 100 miljun turist żaru Stat Membru ieħor. F’dik is-sena, tħallsu kważi 6 miljun pensjoni lil persuni li jgħixu f’pajjiż ieħor tal-UE/tal-EFTA jew fir-Renju Unit, filwaqt li l-benefiċċji tal-familja ġew trasferiti lil aktar minn miljun membru tal-familja f’pajjiż ieħor tal-UE/tal-EFTA jew fir-Renju Unit – u kien hemm madwar 235 miljun EHICs (Karti tal-Assigurazzjoni tas-Saħħa Ewropej) fiċ-ċirkolazzjoni.

Bħala ċittadin tal-UE, id-drittijiet tal-benefiċċji tiegħek normalment ikunu koperti mill-Pajjiż Membru fejn taħdem. Madankollu, hemm eċċezzjonijiet. Pereżempju, meta tkun fuq stazzjonar ta’ xogħol għal terminu qasir f’pajjiż differenti għal mhux aktar minn sentejn, id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek se jissoktaw u jkunu koperti mill-Pajjiż Membru fejn ikun ibbażat l-impjegatur tiegħek.

Jekk taħdem f’aktar minn pajjiż wieħed fl-istess ħin, l-intitolament tiegħek għall-benefiċċji tas-sigurtà soċjali jkun kopert mill-pajjiż fejn tgħix, sakemm taħdem ukoll aktar minn 25 % tas-sigħat tax-xogħol tiegħek hemmhekk. Inkella, tiġi kklassifikat bħala ħaddiem transfruntier, u l-benefiċċji tiegħek jiġu koperti mill-pajjiż fejn huwa bbażat l-impjegatur tiegħek.

Tkun intitolat ukoll pensjoni fl-età tal-irtirar minn kull Stat Membru tal-UE fejn kont assigurat. Dan jintalab mill-pajjiż fejn ħdimt l-aħħar.

Il-mixja lejn id-diġitalizzazzjoni

Attwalment, dawk li jridu jmorru jgħixu f’pajjiż ieħor biex jaħdmu u jridu jitolbu benefiċċji lokali jrid ikollhom il-formoli rilevanti maħruġa mill-istituzzjoni tas-sigurtà soċjali jew mill-awtorità tal-assigurazzjoni tas-saħħa attwali tagħhom.

Madankollu, fil-futur, il-Kummissjoni Ewropea għandha l-għan li tnaqqas l-amministrazzjoni involuta billi tiddiġitalizzaha – u qed tħeġġeġ lill-pajjiżi biex jagħmlu dan kemm jista’ jkun faċli għall-utent. Is-sistema intitolata Skambju Elettroniku tat-Tagħrif tas-Sigurtà Soċjali (EESSI) qed taħdem mal-istituzzjonijiet tas-sigurtà soċjali biex tikkondividi t-tagħrif madwar l-Ewropa. Proġett pilota, l-inizjattiva Pass Ewropew tas-Sigurtà Soċjali (ESSPASS), attwalment qed iħares lejn modi kif l-intitolamenti tas-sigurtà soċjali taċ-ċittadini jiġu vverifikati b’mod diġitali bejn il-fruntieri.

Fuq terminu itwal, hija prevista kartiera tal-Identità Diġitali tal-UE (EUDI) li se tippermetti liċ-ċittadini tal-UE jġorru verżjonijiet diġitali tad-dokumenti ta’ intitolament tagħhom għal verifika faċli minn korpi inklużi l-istituzzjonijiet tas-sigurtà soċjali, l-ispettorati tax-xogħol u fornituri tal-kura tas-saħħa.

Ara l-bażi tad-data tal-pajjiżi tal-Kummissjoni Ewropea biex tkun taf liema benefiċċji tas-sigurtà soċjali huma disponibbli fil-pajjiż fejn se tmur tgħix għal xogħol. Sir af aktar dwar id-drittijiet tal-pensjoni u kif tista’ titlob dawn id-drittijiet.

Links relatati:

Drittijiet tas-sigurtà soċjali, skont il-pajjiż

Koordinazzjoni tas-Sigurtà Soċjali fl-UE

Ifhem liema regoli japplikaw għalik

Aqra aktar:

Il-Jiem Ewropej għall-Impjiegi

Sib Konsulenti tal-EURES

Kundizzjonijiet tal-ħajja u xogħol fil-pajjiżi tal-EURES

Bażi tad-data tal-Impjiegi tal-EURES

Is-servizzi tal-EURES għall-impjegaturi

Il-Kalendarju tal-Avvenimenti tal-EURES

Avvenimenti Online li ġejjin