Zabezpieczenie społeczne: twoje prawa przy przeprowadzce za granicę

Zabierz swoje prawa ze sobą

Po przeprowadzce do innego kraju europejskiego w celu podjęcia pracy twoje prawa w zakresie zabezpieczenia społecznego nadal obowiązują, np. zasiłek dla bezrobotnych, płatny urlop macierzyński, świadczenia emerytalne. Dotyczy to nie tylko 27 państw członkowskich UE, ale również Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii.

Unijne przepisy dotyczące koordynacji zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie do świadczeń z tytułu choroby, bezrobocia, macierzyństwa, ojcostwa i świadczeń rodzinnych, jak również emerytur i świadczeń z tytułu wypadków przy pracy, chorób zawodowych, śmierci i renty rodzinnej. Dokładny rodzaj dostępnych świadczeń może różnić się w zależności od kraju.

Kraje mogą mieć różne zasady dotyczące świadczeń z zabezpieczenia społecznego, ale przepisy unijne wymagają, aby państwa członkowskie dostosowały swoje systemy, tak  aby osoby poszukujące pracy, przeprowadzające się z jednego kraju do drugiego w celu podjęcia pracy, mogły nadal ubiegać się o świadczenia, które już uzyskały w swoim kraju. Nie można jednak być ubezpieczonym i otrzymywać tego samego świadczenia w dwóch krajach jednocześnie.

Na czym polega ciągłość świadczeń w praktyce?

Koordynacja zabezpieczenia społecznego przez państwa członkowskie, będąca od dawna filarem polityki społecznej Unii, oznacza, że obywatele mogą oczekiwać, że ich prawa nie będą przerwane podczas przemieszczania się po regionie ze względu na pracę, cele rekreacyjne lub przejście na emeryturę.

W 2021 r. około 16 mln obywateli UE/EFTA mieszkało w innym państwie UE lub EFTA, a około 100 mln turystów odwiedziło inne państwo członkowskie, jak pokazują najnowsze dane unijne. W tym roku prawie 6 mln emerytur zostało wypłaconych osobom mieszkającym w innym państwie UE/EFTA lub Zjednoczonym Królestwie, podczas gdy świadczenia rodzinne zostały przeniesione na ponad milion członków rodziny w innym państwie UE/EFTA lub Zjednoczonym Królestwie, a w obiegu znajdowało się około 235 mln EKUZ (europejskich kart ubezpieczenia zdrowotnego).

Twoje uprawnienia jako obywatela lub obywatelki Unii do świadczeń leżą zazwyczaj w gestii państwa członkowskiego, w którym pracujesz. Istnieją jednak wyjątki. Na przykład w przypadku krótkoterminowego oddelegowania do innego kraju przez okres do dwóch lat twoje prawa do zabezpieczenia społecznego będą nadal w gestii państwa członkowskiego, w którym twój pracodawca ma siedzibę.

Jeśli pracujesz w więcej niż jednym kraju jednocześnie, twoje uprawnienia do świadczeń z zabezpieczenia społecznego będą pokrywane przez kraj, w którym mieszkasz, o ile przepracujesz tam również ponad 25% swojego czasu pracy. W przeciwnym razie zostaniesz zaklasyfikowany(-a) jako pracownik transgraniczny, a twoje świadczenia zostaną pokryte przez kraj, w którym znajduje się siedziba twojego pracodawcy.

Będziesz również uprawniony(-a) po osiągnięciu wieku emerytalnego do otrzymywania świadczenia emerytalnego z każdego państwa członkowskiego UE, w którym byłeś(-aś) ubezpieczony(-a). Należy się o to zwrócić w kraju, w którym ostatnio się pracowało.

Przejście na technologie cyfrowe

Obecnie osoby, które chcą przeprowadzić się do innego kraju w celu wykonywania pracy i ubiegać się o świadczenia lokalne, muszą dysponować odpowiednimi formularzami wydanymi przez ich obecną instytucję zabezpieczenia społecznego lub organ ds. ubezpieczenia zdrowotnego.

W przyszłości Komisja Europejska będzie jednak dążyć do ograniczenia formalności poprzez ich cyfryzację – i zachęca państwa do uczynienia tego procesu jak najbardziej przyjaznym dla użytkowników. System elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI) współpracuje z instytucjami zabezpieczenia społecznego w celu wymiany informacji w całej Europie. W ramach projektu pilotażowego, inicjatywy ESSPASS dotyczącej europejskiego dowodu zabezpieczenia społecznego, bada się obecnie sposoby cyfrowej weryfikacji uprawnień obywateli do zabezpieczenia społecznego w wymiarze transgranicznym.

W dłuższej perspektywie przewiduje się utworzenie europejskiego portfela tożsamości cyfrowej (EUDI), który umożliwi obywatelom unijnym noszenie cyfrowych wersji dokumentów uprawniających do świadczeń w celu łatwej weryfikacji przez organy, w tym instytucje zabezpieczenia społecznego, inspektoraty pracy i świadczeniodawców.

Zapoznaj się z bazą danych Komisji Europejskiej dotyczącą poszczególnych krajów, aby dowiedzieć się, które świadczenia z zabezpieczenia społecznego są dostępne w kraju, do którego się przeprowadzasz w celu podjęcia pracy. Dowiedz się więcej o uprawnieniach emerytalno-rentowych i jak się o nie ubiegać.

 

Powiązane linki:

Prawa w zakresie zabezpieczenia społecznego w każdym kraju

Koordynacja zabezpieczenia społecznego w UE

Dowiedz się, które przepisy mają zastosowanie w twoim przypadku?

 

Więcej informacji:

Europejskie Dni Pracy

Znajdź doradców EURES

Warunki życia i pracy w państwach EURES

Baza ofert pracy EURES

Usługi EURES adresowane do pracodawców

Kalendarz wydarzeń EURES

Nadchodzące wydarzenia online

EURES na Facebooku

EURES na X

EURES na LinkedIn

EURES na Instagramie